از سری مطالب بهبود آموزش ارتباطات درخطر با هدف مشارکت اجتماعی (RCCE) در مورد بیماری‌ها؛ با اولویت پیشگیری بیماری‌ها و افزایش سواد سلامت (Health Literacy) پلاستیک‌ها موادی هستند که تجزیه آنها بیش از ۴۵۰ سال تخمین‌زده شده است و طی این مدت، بر اثر عوامل طبیعی فقط به ذرات کوچک و کوچکتر موسوم به میکروپلاستیک‌ها با اندازه کمتر از 5 میلی‌متر (به اندازه‌ی دانه‌ی کنجد) تبدیل می‌شوند. این مواد اکنون حتی در مرتفع‌ترین نقطه جهان یعنی قله اورست نیز یافت شده‌اند.
میکروپلاستیک‌ها شامل اتم‌های هیدروژن و کربن در زنجیره‌های پلیمری هستند. ترکیباتی دیگر از قبیل فتالات‌ها و پلی برومو دی فنیل اتر PBDEs و تترا فرومو بیس فنل آ (TBBPA) معمولا در پلاستیک‌ها حضور دارند و جزء مواد اصلی ساخت پلاستیک‌ها به شمار می‌روند. بسیاری از این مواد شیمیایی به مرور زمان از پلاستیک خارج و وارد محیط زیست می‌شود. به همین دلیل این مواد و ممانعت از ورود آنها به طبیعت، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته اسیت.
دو ماده اصلی شناخته شده موثر بر سلامت ریزپلاستیک‌ها عبارتند از
- فتالات: که موجب افزایش سرطان های کبد، کلیه، روده و نوعی سرطان خون در حیوانات می شود.
- بیس فنول (BPA): که موجب رشد سلول‌های سرطانی پستان از نوع داکتال کارسینوما می شود.
در ضمن میکروپلاستیک‌ها می توانند با تاثیر مثبت بر تمایل سلول‌های سرطانی به دست اندازی به بافت‌های مجاور و گسترش سرطان در نقاط دور دست بدن ( متاستاز) و بدخیم‌تر شدن سیر بیماری بیفزایند.
محققان مرکز پزشکی دانشگاه «اوترخت» در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ انجام شد، چگونگی برخورد سلول‌های ایمنی انسان را با میکروپلاستیک‌ها بررسی کردند. آنها سلول‌ها را با میکروپلاستیک در یک ظرف پتری قرار دادند و متوجه شدند که سلول‌های ایمنی بدن ما به عنوان یکی از اصلی‌ترین سدهای دفاعی بدن ما در برابر رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی، در نتیجه فرو بردن ذرات پلاستیک می‌میرند.
لازم به ذکر است برآورد می شود هر انسان سالانه بیش از ۱۰۰ هزار ذره پلاستیکی مصرف می‌کند!
در سال ۲۰۱۹، آژانس مواد شیمیایی اروپا (ECHA) برای کاهش قرار گرفتن انسان در معرض این ذرات پیشنهاداتی در خصوص ایجاد محدودیت بر روی میکروپلاستیک‌های موجود در بازار اتحادیه اروپا و منطقه اقتصادی اروپا ارائه کرد.
این بدان معناست که شرکت‌ها باید از افزودن میکروپلاستیک به تقریباً همه محصولات، از لوازم آرایشی گرفته تا مواد شوینده، خودداری کنند، که به نوبه خود از انتشار ۵۰۰ هزار تن میکروپلاستیک در یک دوره ۲۰ ساله جلوگیری می‌کند.
انتظار می‌رود این محدودیت قانونی تا پایان سال ۲۰۲8 به قانون تبدیل شود.
بازنویسی: دکتر پیمان پرچمی – دهم تیر 1403